Mijn hele pubertijd heb ik doorgebracht bij de boer. Het was er een in Polsbroek vlakbij Utrecht. Mijn taken bestonden uit het voeren van de beesten, het rapen van eieren en het ruimen van mest. Veel mest! Soms ook assisteren bij het polieren van kip, lekker op de trekker, Cabalerootjes roken, kratjes bier drinken en achter de boeren meisjes aan. Heb er op mijn 16^e ook auto leren rijden. Illegaal uiteraard. Het was een geweldige tijd, met een zwart randje. Maar daar later nog wat over. Deze boer had 500 kistkalveren, 5.000 legbatterij kippen, 300 mestvarkens en een stal vol kalkoenen en nog wat consumptie konijnen. Een heerlijke beestenboel dus. Ik wist nog van niks en vond het er geweldig. Ben er op alle terreinen ontgroend en heb er veel geleerd van het echte leven. Later toen ik groot werd en een fotograaf, heb ik veel fotoreportages gemaakt in de landbouw. Bij en via een bevriende boer bij Biddinghuizen in de polder. Schitterende bedrijfsprocessen om te zien en heb er bijzonder aardige en gastvrije mensen ontmoet. Tot zover niks aan het handje.

Maar de boer is ook een ouwehoer. Zo dat is eruit. Het lawaai is inmiddels wat verstomd en ook die lagere school rijmpjes langs de weg zien we in de kliko verdwijnen. Nu die irritante vlaggenparade nog. ‘Zonder boer geen voer’ vond ik wel de slechtste van allemaal. Zonder boer geen hele lijst van problemen, maar ook daar zo meer over. Het spandoek dat ik hoogstpersoonlijk in de fik heb gestoken, is deze; ‘als de boer sterft, wordt de honger geboren’. Mijn God (het was uiteraard op de Bible Belt) wat een geloofsidioot is dat!

De afgelopen maanden heb ik vooral geluisterd en gelezen. Aan weinig problemen in dit land zitten zoveel kanten. Die wilde ik graag eerst op een rijtje hebben, voordat ik stoom zou gaan afblazen. En dat zouden meer mensen moeten doen. Want de grootste ouwehoer is natuurlijk de gemiddelde consument. Die heeft zo zijn vaste waarden in het leven; ’kom niet aan mijn gehaktbal’ en ‘ik wil graag veel voor weinig’. Want hij/zij heeft stress van van alles en nog wat, onder andere door een besluiteloze regering. Dus dan spannen we de boer maar voor ons karretje om onze onvrede te uiten over veel meer dan alleen die gehaktbal en onze hamsterzucht. De oplossing van de meeste problemen zit aan de vraag kant en niet aan de kant van het aanbod. We hebben sinds het gestage wegkwijnen van het kapitalisme meer een pull economie, dan een push economie gekregen. Hèt wapen tegen onder andere ons klimaat- en milieuprobleem is ‘consumentisme’. Een vraag gestuurde economie is een krachtig wapen, dat zich helaas niet laat mobiliseren. In Egypte gaat men de straat al op als het brood een paar centen duurder wordt. Hier is het voedsel belachelijk goedkoop en er stunt altijd wel ergens een grootgrutter. Wanneer knallen ze trouwens die hamsters van de AH een keer af!

Consumenten hebben helaas maar twee prikkelzones (laten we de erogene even buiten beschouwing laten); hun tong en hun buidel. Die eerste maakt ze verslaafd aan de verkeerde dingen en de tweede moet gevuld blijven om het eerste te kunnen financieren. Korte termijn bevrediging meestal. En daarin gaat hij (vaker een zij) ver, veel te ver. Overconsumptie en overbevolking zijn nog steeds de bron van alle kwaad. Voor die laatste zie ik alleen maar Spartaanse en onconventionele oplossingen. Die zal ik u besparen. Ik stel de vraag, wat daar tegen te doen, wel eens aan de groepen 5 t/m 8. Kun je lachen.
Aan overconsumptie is misschien meer te doen. Hoewel kinderen van de basisschool met hun tablets gaan gooien als je aan ze vraagt om hier en daar wat te minderen. Ook bij die leeftijdscategorie moet je van hun vlees afblijven en een IPhone hoort echt na twee jaar vervangen te worden. Als docent moet je wel vreselijke ambitieus zijn. Of het goede voorbeeld geven natuurlijk. Dat heb ik een keer geprobeerd in een groep acht in Friesland; het goede voorbeeld geven. Iets met vegetarisch en dierenleed. De volgende dag zat mijn hele auto onder de stickers van het FDF en stond er een ronkende 8-pitter naast mijn auto te posten. Je moet dus tegenwoordig ook nog onverschrokken zijn.

De ‘moderne’ boer is ook niet vies van wat demagogie en slechte marketing. Ze leren snel. Framen wij hen als de grote vervuiler, framen zij zichzelf het liefst nog steeds als het romantische familiebedrijfje in schattige boerderijhuisjes, met leuke boerderijkoetjes en een gezellig boeren campinkje. Waar het leven goed is en alle dagen feest. Hoe moderne boerderijen er werkelijk uitzien en in de toekomst waarschijnlijk allemaal, kun je in de polders zien. Vierkante nieuwbouw huizen (verrassend groot) met daarnaast langwerpige blokkendozen. Netjes verspreid over kavels met kaarsrechte sloten en nog rechtere polderwegen. In de polder is niks krom, daar is over nagedacht. Dus daar is niks romantische aan, want dat zijn industrieterreinen van zand en klei. Als je daar doorheen rijdt, waan je je op een andere planeet. Kale akkers (tenzij er iets op groeit), zover als het oog reikt. Ga daar maar eens een week met je caravan staan en je loopt binnen een dag een polderneurose op. En koetjes zul je er ook niet aantreffen op dit nieuwe land, want het is vooral intensieve landbouw. Intensieve veeteelt vind je van oudsher vooral in, of tegen natuur aan; het oude land. Daar is de grond niet geschikt voor landbouw, dus dan maar beesten fokken. De onvruchtbare zandbak, de Geldersche vallei, is daar een voorbeeld van. En daar zit ‘m nou net de kneep. Op die zandgronden staat het vee vooral in stallen. Want als je boeren wilt verplaatsen naar een nieuwe plek, dan moet die nieuwe plek wel bij hun product passen. Dus een koeienboer verplaatsen naar de kleigrond van een polder, dat werkt niet (natte voeten en natte poten). Zeker niet, omdat we die koeien de stal uit willen hebben, vanwege minder stikstof  productie (pies en poep mengsel). En naar bewoonde gebieden verhuizen gaat al helemaal  niet (stankcirkels en fijnstof). En een bietenboer kan niet uit de voeten op zandgrond. Dus moet je boeren verplaatsen naar een gebied waar hun concurrenten al zitten. En die willen ook niet weg. Ik zou wel eens willen weten hoe dat vroeger ging bij de ruilverkaveling. Is ons ook gelukt. Het is kiezen of delen, buigen of barsten. Maar dan moet je wel stevig beleid durven voeren waar geen spelt tussen te krijgen is. En een evident voordeel bieden natuurlijk. Als dat er al is.

Na de Tweede Wereldoorlog zien we twee tendensen in ons politieke bestel. Er moet en zal een VVD-er op verkeer komen en voor landbouw een CDA-er. Sterke lobby’s voor en door hun achterban. En daar laten ze dus ook hun oren naar hangen. Zeker op deze beleidsterreinen is volstrekt onvoldoende oppositie gevoerd. Anders hadden we deze problemen niet gehad, of we hadden ze al opgelost. Oppositie krijg je altijd monddood door twee zoete broodjes met ze te bakken; werkgelegenheid en vage plannetjes. Geldt trouwens ook voor de kiezer. Vanaf de jaren vijftig hebben we Nederland welvarend gemaakt. Tegen elke prijs. Het water, de bodem en de lucht hebben we daarbij verwaarloosd ten koste van het grote verdienmodel. De Boomers hebben er een kolerezooi van gemaakt, verslaafd aan groeizucht en hebzucht. Milieuschandalen als de Volgermeerpolder vielen op en werden gesaneerd. Maar een bedrijfstak die stelselmatig over het gehele land ongeveer hetzelfde heeft gedaan, daar hebben we minder aandacht voor gehad. Gedekt als zij werd door een hele rij malloten van het CDA (gesteund door de VVD die sowieso alleen maar aan geld verdienen denkt), met de grootste milieucrimineel Henk Bleeker voorop. En die is nu weer de maffiabaas van de melkvee sector. Overeenkomst VVD en CDA? De eerste zegt dat je het milieu mag blijven vervuilen, want we gaan in de toekomst toch allemaal elektrisch rijden, de tweede zegt dat we stikstof later wel oplossen als we de landbouw hebben gemechaniseerd (pfas-regeling).
We zijn jaren lang in slaap gesust met goede voornemens en loze beloftes, als we de voedselproductie maar niet in gevaar brachten. Want die was ‘heilig’ bij de Christenen in de politiek (over Rentmeesterschap gesproken). Nooit meer honger in de wereld en Nederland als de redder in nood. Over framen gesproken. Maar eerlijk is eerlijk, we zijn daarin uit gaan blinken en een voorbeeld geworden voor iedere buitenlandse boer. Naast dat we ons voedsel over de hele wereld exporteren, exporteren we ook veel kennis en innovatie. Dat is dan de goede kant van de zaak.

Naast het CDA is er dan natuurlijk die andere demagogen club; LTO Nederland. Die van der Tak is echt niet meer te hebben. Zit die man daar ook gewoon niet te lang? Zijn plaatje blijft hangen. Heeft u zich eigenlijk wel eens gerealiseerd dat ze niet voor niets Land- en Tuinbouw Organisatie heten. Waar is in de naam veeteelt terug te vinden? Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat er militante zuilen zijn ontstaan als Agractie en Farmers Defence Force. En ik maak me sterk dat ook de Burger Boeren Beweging er vooral is voor de beestenboer. Aardige mevrouw hoor die Caroline, maar een nieuwe demagoog is opgestaan. Boer Koekkoek was tenminste openlijk koekoek. Deze mevrouw is pas echt gevaarlijk voor ons milieu. Als je zegt er voor de Burgers te zijn, waarom leg je dan regelmatig het burgerleven plat? Daar gaat je draagvlak. Wat mij betreft is de Burger de excuustruus om het vooral over de Boeren te kunnen hebben. Want als ze het terloops wel over de Burger heeft in haar tv-praatjes, ook dan wordt weer dat romantische plaatje van een reeds vervlogen platteland van stal gehaald. En waarom slaan ze trouwens die Buitenlui over? Dat zijn wel degenen die straks die failliete inboedel moeten opkopen om er nog een beetje bewoonbare plek van te maken. Al die leuke woonboerderijtjes zijn al opgekocht door vermogende Buitenlui. Ook geen sympathiek volk, want je zult die patsers maar hebben als buurman, klagend over stank- en geluidsoverlast. En dan nog de B van Buitenlanders (sorry, statushouders allitereert niet lekker). Dat zijn tenslotte hun werknemers. Kunnen ze ook niet zonder en moeten ze ook binnen boord zien te houden. Beter betalen en huisvesten zou ook al helpen. Dus als Carolijntje heel Nederland wil veroveren, noem jezelf dan BBBBBB. Maar wacht even, dat is een B teveel. Die is van koeienstront, maar dan in het Engels.

Toen we met z’n allen door kregen dat we meer beesten in stallen hebben staan, dan mensen in huizen, werden deze ‘one issue’ actiepartijtjes ineens wakker. Ze hebben ons door! Daar heeft Marianne Thieme veel energie in gestoken. Zij was echter een roepende in de groene woestijn. En nu is dat Esther Ouwehand. Ik stem al jaren op de PVdD, maar verwacht er eigenlijk wel ietsje meer van. Het is het land van de regerende minderheden. En dat zijn de boeren ook. Wist u dat ze met z’n allen maar een kleine 7% uitmaken van het Bruto Nationaal Product. Dan trekken ze best wel een grote broek aan als je Nederland zo plat legt en gijzelt met je kletspraatjes. Overigens is minder dan de helft van die omzet plantaardig en een dikke veertig procent dierlijk. Het probleem zit hem er vooral in dat boeren maar liefst meer dan de helft van het totale landareaal bezetten, sorry bezitten. En dat geeft ze dus wel een machtspositie. Overigens is maar dertien procent van Nederland bebouwd en slechts een derde natuur. Je kunt dus op je klompen aanvoelen dat met zoveel landbouwareaal in je bezit, je invloed op de omgeving dus ook gigantisch is. Waar je ook gevestigd bent. Bij Arjan Lubach zag ik hoeveel procent van dat landbouwareaal eigenlijk benut wordt. Namelijk vooral voor het verkeerde gras en gemanipuleerd mais om beesten mee te vetmesten. Ruim de helft van het jaar ligt het niks te doen.

De landbouw is voor meer dan de helft verantwoordelijk voor het stikstof probleem. Wat is stikstof eigenlijk? Ik vraag altijd aan de kinderen in de klas of het een stof is waar je van stikt. Voor hun altijd een eye opener als blijkt dat je er juist mee ademt, maar dat er verschillende soorten stikstof zijn. Met name de ammoniak uit mest is naast schadelijk, ook gevaarlijk om in te ademen. Het maakt het er allemaal niet duidelijker op voor kinderen en andere laag opgeleiden. Het is dus vooral een meststof. Als afvalproduct van de uitstoot door verkeer, industrie en de landbouw daalt het neer op de grond. Daar ontstaat niet meteen een probleem door, want sommige planten groeien er enorm goed van. Ze groeien echter zo snel en talrijk, dat ze de omgeving domineren en ‘belangrijkere’ planten geen kans geven. Berenklauw, brandnetel, braam, kleefkruid, bosrank en pijpenstrootje zijn zo van die planten die zijn gaan woekeren. Planten die voor de biodiversiteit (insecten, spinnen, vlinders, vogels) van belang zijn, worden verdrukt.
Stikstof die neerdaalt bij de boer zelf, is een soort van gratis kunstmest. Het wordt pas weer een probleem als diezelfde boer elk jaar opnieuw extra (kunst)mest uitrijdt. Het probleem zit hem dan ook vooral in natuurgebieden die helemaal niet zitten te wachten op die extra ‘bemesting’. Juist schrale natuur is erg bio divers en uniek. Verder verstoort het allerlei belangrijke bodemprocessen.
Kijk maar eens hoe weinig bloemrijke planten en kruiden we nog hebben in de natuur en hoe snel de paddenstoelenstand achteruit holt. En tel de vlinders (aantallen soorten) in de natuur maar eens in de zomer. Je komt bedrogen uit.
De dooddoener van de boer is altijd dezelfde; ‘we hebben al zoveel gedaan’. Maar ‘to little to late’ wat mij betreft. Als iets niet genoeg is, of het werkt niet, hou dan eens op met datzelfde plaatje af te draaien en accepteer de grenzen aan de groei.

De problemen die de agrarische industrie ons oplevert en de kosten die dat met zich meebrengt, tref je hieronder puntsgewijs (22 maar liefst!). Anders wordt het een net zo onoverzichtelijk verhaal als je vaak in de media hoort. Telkens een snipper en nooit het hele velletje. Dat onze agrarische sector de tweede voedselproducent van de wereld is geworden, dat is knap en heel mooi, maar de kosten daarvan worden onevenredig afgewenteld op de samenleving. Dus van die 6 procent BNP mag je gerust de helft aftrekken aan kosten voor de samenleving. Dit zijn de belangrijkste.

1) De torenhoge subsidies die boeren jaarlijks ontvangen, maken een groot deel uit van hun inkomen. Betaalt uit belastinggeld dat via Europa weer terug wordt gesluisd. Wij betalen dus indirect mee aan hun inkomen. Ooit bedacht om de voedselzekerheid te garanderen en te grote schommelingen in de markt op te vangen voor de boer. Wie kent de melkplas en de boterberg nog?

2) De kosten die het RIVM moet maken bij het ontruimen van stallen, na de zoveelste uitbraak van een virus, wordt betaald uit overheidsgeld.

3) De kosten voor de gezondheidszorg bij het uitbreken van de zoveelste Zoönose (dierziekten die overspringen op de mens) zijn enorm. En het wordt allemaal nog erger als er ‘lock downs’ dreigen en de samenleving miljarden aan verliezen lijdt. Dit bedrijfsmodel legt de samenleving keer op keer lam. Teveel dieren op een te klein oppervlakte en veelvuldig gesleep met beesten en dierlijke producten zijn daar de oorzaak van. Wat hebben we al niet te verduren gehad, al dan niet voor ons ziekmakend; varkenspest, gekke koeien ziekte, mond en klauwzeer, vogelgriep, Corona, Q-koorts, Salmonella, etc. En dan hebben we het nog niet over vervuild voedsel dat uit de schappen moet worden gehaald, omdat er weer eens een illegale vermenging heeft plaats gevonden. De NVWA wordt trouwens ook voor een deel gefinancierd door de overheid en dus door ons.

4) Als boeren beregenen en voor een daling zorgen van het grondwaterpeil, heeft dat verstrekkende gevolgen voor de Waterschappen. Die moeten dan bijspringen om de problemen op te lossen en ook die worden betaald, u raadt het al, uit algemene middelen.

5) Natuurherstel als gevolg van de schade door de landbouw aangericht, wordt bekostigd uit de middelen van onder andere Staatsbosbeheer. Gefinancierd door de belasting betaler.

6) Tijdens het oogstseizoen vervuilen de boeren openbare wegen met hun modder en dat mag de gemeente weer opruimen, om de verkeersveiligheid te herstellen. Gemeenschapsgeld wederom.

7) De protesten met hun trekkers en het plaatsen van vlaggen en spandoeken leveren veel rotzooi op. Gemeentes mogen ook dat weer opruimen. Kosten van het herstel van het Malieveld liepen in de tienduizenden euro’s. Opruimen van brandstapels en ander protestafval in de rest van het land nog vele malen meer.

8) Het blokkeren van wegen levert veel economische schade op voor de consumenten van hun eigen producten. Je treitert de verkeerde mensen. Bovendien kost het veel menskracht van de politie, die we elders veel beter kunnen gebruiken. De meeste van die acties (lees verkeersovertredingen) zijn ook nog eens strafbaar en ze komen er nog mee weg ook. Blokkeer Friezen zijn blijkbaar crimineler dan blokkeer boeren.

9) Trekkers rijden allemaal nog op diesel en vervuilen op het eigen erf al behoorlijk, maar als ze voor de lol ook nog eens honderden kilometers voor niets op de openbare weg gaan staan dampen, dan vererger je juist het door hen zelf veroorzaakte probleem. En niet alleen tijdens acties. Boeren scheppen er blijkbaar ook plezier in om juist tijdens de spits met landbouw vehikels het verkeer te vertragen.

10) Nog maar een rijmpje; ‘de boer is een hoer’. In de betekenis dat ze zich voor geld hebben overgeleverd aan de Rabobank, de kunstmest leverancier, de veevoeder bedrijven, Europa, slachterijen, bestrijdingsmiddelen fabrikanten en bovenal de Unilevers van deze wereld. Zij bepalen tegen welke prijs ze moeten inkopen en tegen welke prijs ze mogen verkopen.
Kalvermesters krijgen bijvoorbeeld maar een schamel loontje en zijn in loondienst van een veel te machtig veevoederbedrijf, annex slachterij. En Unilever hanteert wurgcontracten en eist inzage in de boekhouding van boeren. Boeren hebben het ondernemerschap uit hun bedrijf weg laten chanteren. Ze hebben dus eigenlijk helemaal geen invloed meer. Maar zeg dat dan. Allemaal prima als dat je keuzes zijn, maar ga dan niet op televisie lopen zeuren dat je ‘slachtoffer’ bent van het systeem. Want daar ben je zelf onderdeel van. Ze kennen allemaal de collega’s die zich vrij hebben gemaakt van deze maffia praktijken. Maar wat ze vooral zien, is dat zij de eerste vijf jaar moeten sappelen en daarna iets minder verdienen. En ook dat is een keuze. Schaalvergroting leidt in bijna alle sectoren tot de uiteindelijke  ineenstorting van het systeem.

11) De agrarische industrie is maar een hele kleine werkgever. Vaak zijn het familiebedrijven die door vergaande mechanisatie met het gezin en hier en daar een familielid de zaak prima rond kunnen krijgen. De boerenknecht bestaat al lang niet meer en dat waren er vroeger ook al niet veel. De meeste werkgelegenheid zit in de grotere tuinbouwbedrijven (inclusief de bloementeelt). En die gebruiken veel arbeidsmigranten voor dat werk. Die ze vervolgens vaak onderbetalen en het huisvestingsprobleem afwentelen op de samenleving. Zij hebben hele volksstammen deze kant opgehaald (frame; omdat de Nederlander dat werk niet wil doen), omdat de productie zo massaal is geworden dat er in Nederland überhaupt te weinig mensen wonen om dat vele werk te kunnen doen. Bovendien zijn Nederlanders wel kritisch op hun arbeidsomstandigheden en kunnen elders meer verdienen.
De samenleving mag dus al die arbeidsmigranten gaan opvangen en huisvesten, uitkeringen betalen, gezondheidszorg aanbieden, etc. De sector doet er zelf veel te weinig aan om dat intern op te lossen. Wederom een forse kostenpost voor de samenleving. Nog maar te zwijgen over het feit dat onze jeugd achteraan kan aansluiten als het om de toewijzing gaat van het schaarse woningaanbod.
DE olifant in de kamer, ook van het asielbeleid.

12) Waar de kosten nu nog niet van zijn te overzien, is de hoeveelheid illegale dumpingen op het eigen erf en weiland die er zijn geweest de afgelopen tientallen jaren. Asbest is er daar een van, maar ook ruwe olie en kadavers horen daarbij. Bekend is dat er op veel weilanden zo’n klein nog niet omgezaagd bosje ergens achter op het land staat, waar miltvoer in de grond zit. En die zit daar voor eeuwig. Als die ooit uitbreekt bij onteigening van de grond, je houdt je hart vast. Elk boeren erf dat wordt omgezet in een andere bestemming, zal grondig moeten worden gesaneerd, zo vervuilt is de grond.

13) Nadat we de fosfaten uit het oppervlakte water hadden verwijderd (daar was de boer nou eens niet schuldig aan) hebben we de aandacht laten verslappen. Het uitrijden van natte mest dat direct in de sloot wordt geslingerd (gieren), of uitwatert vanuit de grond (injectie), heeft ervoor gezorgd dat er in geen enkele sloot in Nederland nog waterleven voorkomt. Kikkers en salamanders zijn zo goed als verdwenen en er groeien alleen nog maar exoten; waterplanten die hobbyisten hebben gedumpt uit aquaria en vijvers. Het eerlijke verhaal is dat er weer een CDA minister een uitzonderingspositie had bedongen in Europa en de huidige minister terug wordt terug gefloten door datzelfde Brussel. Gelijke monniken, gelijke kappen. Wat elders niet mag, dat mag hier ook niet. Ook al hebben we stront teveel, omdat we beesten teveel hebben. En als je het oppervlaktewater zelf hebt verpest, dan los je het zelf ook maar op. En niet weer de gemeenschap op laten opdraaien voor de sanering van onze watergangen. Want dan ligt de sloot ineens op gemeentegrond.

14) Een beetje vergezochte kostenpost is dat we eigenlijk gedwongen worden biologische producten te kopen. Tenminste als je gezondheid je lief is. Wel weer gunstig voor de bio boer. De agrarische industrie heeft het aantal nutriënten (nuttige voedingsstoffen) in de gemechaniseerde landbouw zover terug laten zakken, dat alternatieve, veel gezondere en voedzamere producten daardoor duurder zijn geworden. Door het uitputten van de landbouwgrond (kostenbesparing, mechanisatie, kunstmest, bestrijdingsmiddelen, etc.) is het onmogelijk om echt gezond voedsel te produceren.
Ik zeg niet dat het ongezond is, maar er zit vrijwel niks meer in. Het aantal voedsel gerelateerde aandoeningen is enorm toegenomen en de weerstand van mensen tegen ziektes wordt ook steeds minder. Uiteraard ook door veel andere oorzaken, maar voedsel speelt daarin een belangrijke rol. Kwantiteit gaat boven kwaliteit, op de grens van het toelaatbare.

15) De maatschappelijke kosten van het gebruik van pesticiden laten zich lastig berekenen. Maar die moeten immens zijn. Naast dat je er goed ziek van kan worden, heeft het de natuur ook om zeep geholpen. De biodiversiteit is achteruit gehold door het massaal afslachten van insecten. 60% is verdwenen in slechts 20 jaar! Als dat dan geen ‘wake up call’ is, dan weet ik het ook niet meer.
We kunnen elkaar wel van alles de schuld geven, maar evident is dat alleen de landbouw deze troep gebruikt. Je krijgt dan het bizarre plaatje dat op een akker waar Glyfosaat wordt gebruikt, kunstmest wordt uitgestrooid en pesticiden worden gespoten, er dan zo’n sneu kruidenmengsel langs de akkerrand wordt ingezaaid. Daar zit dus geen insect meer in. Trouwens ook niet, omdat die nectar nodig hebben en dat zit er vaak helemaal niet in, in die gemanipuleerde sierplantjes. En het mogen ook geen zaaddragers zijn, want dan krijgen we ‘onkruid’ in de akker. Al deze goedbedoelde ‘green washing’ werkt niet (meer). Ze verbinden natuurgebieden niet, dus soorten bereiken ze niet.
Helemaal een gotspe is de campagne van weer diezelfde Albert Heijn. Die plaatst een vaag bord en een insectenhotel vooral goed zichtbaar bij de ingang van het erf langs de openbare weg en beweert dat het dankzij hen een bio boer is geworden. Terwijl het achter de schermen nog steeds hetzelfde niet biologische bedrijf is met hetzelfde wurgcontract. Wanneer wordt iets oplichting vraag ik me dan af. En er zit bij AH ook duidelijk geen insectenkenner in het campagne team. Op die plek gaat er namelijk geen beest inzitten. Maar deze bijzaak terzijde.

16) Stank, fijnstof en lawaai is wat het platteland ook typeert als je er toevallig in de buurt woont. Ventilatoren van stallen die dag en nacht draaien, landbouwwerktuigen die zowat het jaarrond over het land en de rondwegen rijden met diesels die ver boven de geluidnorm draaien. In het Katholieke deel van Nederland ook op zondag na kerk en kroeg. En waarom moet er eigenlijk tot s’ avonds laat nog geoogst worden bij het felle licht van schijnwerpers? Tegenwoordig wordt de mest geïnjecteerd. Maar toen de giertank nog rondreed, was het echt dagen niet te harden van de stank. Nu hebben we alleen nog de stallen waar die vieze lucht uitkomt. En begin nou niet meteen over de luchtwassers, want die hebben de meesten van hen nog niet. Bovendien werken ze maar ten dele. Als je in de buurt van een boeren bedrijf iets wilt bouwen om in te wonen, krijg je te maken met veel milieu belemmeringen. Stankcirkels, luchtkwaliteit, etc. belemmeren je dat. Nog los van de landelijke stikstofwetgeving. Dus nieuwbouw in het buitengebied wordt nogal eens geblokkeerd door regelgeving rondom deze bedrijven. Dat weet minister de Jonge ook, want binnenstedelijk bouwen is het devies. Weer een truc om de problemen te omzeilen. Dan kun je als boer zeggen dat je daar al veel eerder zat, maar het algemeen belang dient zich nou eenmaal aan in een snel groeiend land.
Ik heb het zelf aan den lijve ondervonden. Toen er een woonwijk werd gepland op nog geen vijf meter van de erfgrens van mijn monumentale boerderij (ja, ik was ooit ook een Buitenlui), toen was de bestemmingplanwijziging er snel doorheen. De onteigende boerenbedrijven rondom de bouwplaats kregen flink gunstige uitkoopregelingen ter compensatie. Zoals te goedkope bouwgrond voor wel heel luxe woningen voor hen en hun kinderen. Het is maar wat je principes je waard zijn.
 
En in plaats van dat er een stinkbedrijf strak tegen een Natura2000 gebied aan schurkte, doet dat nu een stinkwijk met 160 woningen. Als je het mij vraagt is stikstofvervuiling ingelost voor milieuvervuiling in de breedste zin. Die ene trekker is nu ingeruild voor 200 auto’s die af en aan rijden en rust heerst er nog veel minder. Liepen er vroeger nog reeën over het land, schreeuwen nu de kinderen op hun trampoos en in hun pop up zwembaden. En het stalfeest heeft plaats gemaakt voor de buurtbarbecue. De vooruitgang zullen we maar zeggen.

17) Krokodillentranen zie ik te vaak op tv. Wij (de stadse mensen) zouden hen (de bewoners van het buitengebied) niet waarderen en begrijpen. Klopt! En daar hebben de oorspronkelijke bewoners van het platteland dan ook flink hun best voor gedaan. De boerengemeenschap is van oudsher een gesloten gemeenschap met zijn eigen kroegen (2 per dorp), kerken (3 per dorp), slagerijen (2 per dorp), voetbalclubs (2 per dorp), crossbanen, bierketen en feeststallen. Keurig netjes verdeeld tussen de Refo’s en de Hevo’s op de Veluwe en de Kato’s in het Zuiden. Een vrije samenleving die zo haar eigen regels en wetten hanteert. Hard werken, lekker zuipen, crossen en feesten. Hebben we nog een festival aan te danken. En als je halsstarrig blijft praten in je eigen vaak onverstaanbare dialect (taal voor de Friezen), dan bevorder je ook je eigen integratie niet. Boeren willen vooral geen inmenging van stadse fratsen. En wat mij betreft ook terecht. Het leven op het platteland is ook veel leuker dan in de Randstad. Ik heb zoals gezegd mijn hele jeugd op de boerderij gewerkt. Heb er helaas ook mijn broertje verloren door een zuipfestijn in combinatie met een wegrace. Dat hoort er blijkbaar ook bij in de boeren gemeenschap; een fors hoger cijfer bedrijfsongevalletjes, of erger dus.

Maar als het aankomt op landelijk beleid dat er is voor alle Nederlanders, dan zijn boeren daar ineens de dupe van vinden ze. Niet de hand in eigen boezem steken, maar voor de slachtofferrol kiezen.
Dan is het wel de hand ophouden om de problemen op te lossen. Ineens hebben ze ‘ons’ wel nodig.
Voor begrip, troost en compensatie. Het wij/zij denken is voornamelijk door boeren zelf gecreëerd. Dat blijkt vooral uit nog zo’n loze kreet op een spandoek; ‘trots op de boer’. Tot wie richten zij zich dan? Is het een commando, een wensgedachte, een vaststelling van een feit, zelfreflectie? Wat moeten wij ermee? We zijn al jaren trots op jullie voor wat jullie voor ons land betekenen, maar blijkbaar twijfelen jullie daar zelf nog aan.

18) Zwarte handel en gesjoemel met voedsel. Vroeger toen we nog geen NVWA hadden en het fokvee nog geen oormerk, of chip had, was er een levendige handel in vlees. Niemand wist precies hoeveel batterijkippen, of kistkalveren er precies opgesloten zaten in die donkere stallen.
En of het veilig vlees was, daar moest je maar op vertrouwen. Ook toen daar maatregelen voor kwamen, schreeuwden boeren moord en brand. Inmenging in hun bedrijfsvoering vonden zij. Je hoort het nog steeds. Boeren schijnen maar niet te willen beseffen dat ze zeer kwetsbare producten maken. Die gaan door onze magen heen en als het ook maar een klein beetje mis gaat, dan vallen er doden. Dus ook daardoor strengere regels en controles. En nog steeds zijn er tientallen voedselschandalen geweest de laatste jaren. Niet altijd op het boerenerf, vaak ook in slachterijen en in de voedsel verwerkende industrie. Je kippenschuur schoon laten maken met een illegaal middel, daar ben je wel zelf bij. En verantwoordelijk voor. En als er weer eens een stal wordt geruimd, ga dan niet op de televisie staan janken dat je dat zo erg vindt voor de dieren, want je was ze al aan het mishandelen en dood moesten ze toch wel. Meer dan een product is het niet voor de boer en dus zijn de tranen vooral voor het verlies van inkomen. Dat die beesten ziek worden, komt door het fokmodel. Teveel beesten op een te klein oppervlak, teveel vervoersbewegingen, te weinig hygiëne maatregelen, het verkeerde voer (dierlijk), etc. Risico van het vak. Kun je je allemaal tegen verzekeren, of met de hele bedrijfstak een fonds voor oprichten. Maar ook nu heeft de natuur het weer gedaan. Die rotganzen ook met hun ziektes.

19) De boer moet natuurbeheerder worden van de overheid, zo is de visie voor de toekomst. Dat is zoiets als aan een pyromaan vragen of hij brandweerman wil worden. Je vraagt aan de vervuiler en stikstofontkenner om zijn zelf veroorzaakte ellende te herstellen. Boeren hebben hun vizier van nature letterlijk staan op het elimineren van natuur. Hazen, konijnen, ratten, muizen, roofvogels, kraaien, roeken, duiven en mollen werden tot nu toe van hun land verwijderd. Die brachten op de een of andere manier schade toe aan hun gewassen. Verder hanteert de boer de pesticidespuit naar hartenlust. Dus met insecten(eters) en vlinders hebben ze ook al niets. De weidevogelstand is hard achteruit gehold. Er wordt al jaren gesoebat wie, of wat daar schuld aan heeft. Feit blijft dat met het huidige business model vrijwel geen weidevogel meer tot een broedsucces komt. Op een enkele bio boer na die het wel snapt. Maar helaas zijn dat hele kleine oases in een gigantische groene woestijn. Verder worden sloten elk jaar op voor amfibieën, vissen en andere waterbeestjes het meest ongunstige moment volledig leeg getrokken. Bomen, struiken en hagen die op, of te dicht op hun akker staan, worden gesnoeid of omgezaagd, omdat ze bladval, zaden en schaduw als negatieve eigenschap hebben. Onkruiden worden bestreden (Glyfosaat) en over de belabberde water- en grondkwaliteit hebben we het al gehad.
Dus dat wordt flink omscholen voor de gemiddelde landbouwer en beestenboer. Wie gaat die bijscholingscursus betalen? Ik schat een of ander ministerie. Dat we dan uiteindelijk voor dat beheer gaan betalen, komt dus ook weer uit de staatskas. Want de natuur is van iedereen. Ik hoor u denken; ‘somebody has to do the dirty job’. Benieuwd wie dat dan weer gaat controleren. Nog een taak erbij voor Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, de Landschappen, Vogelbescherming, Vlinderstichting, Zoogdierenvereniging, IVN, KNNV, RAVON, FLORON, SOVON? Mijn hemel wat lopen er een hoop logo’s rond in die 17% natuur!

20) Het gesleep met eten is verre van duurzaam. Dat ruim 60% van wat hier wordt gekweekt en gefokt en over de hele wereld wordt verscheept, is bijzonder slecht voor het milieu. Ons milieu. En dat 70% van wat er in de supermarkt ligt weer uit het buitenland wordt geïmporteerd is helemaal bizar. Sperziebonen uit Senegal en aardbeien uit Israël. Hou op hoor! Dus dat wij honger zouden gaan lijden als er hier een paar boeren stoppen, is een leugen voor de bühne. Wij (de consument) zal veel meer streekgebonden producten moeten gaan kopen, in het seizoen. Dat levert weer extra omzet op voor de boer, die zo zijn gemiste export kan compenseren.

21) Indirect werken boeren mee aan het blokkeren van welvaart in andere Europese landen, met name in het Oostblok. Als daar geproduceerd kan worden wat daar beter thuis hoort, met minder kosten, dan gaan ze daar ook meer verdienen. En blijven die loonwerkers ook daar. Gewassen die het hier niet doen, zijn al weg. Diverse granen bijvoorbeeld. Ik kan me zo voorstellen dat we er hier een groot deel van die beesten uitgooien en op onze mini akkertjes bio gewassen gaan verbouwen, of nieuwe gewassen die passen bij een meer plantaardiger dieet. En dat landen met gigantische oppervlaktes aardappelen, bieten, wortelen, uien, etc. gaan telen. Die moeten dan wel weer deze kant opkomen, maar binnen Europa moet dat kunnen. Mits met schone vervoersmiddelen en niet met lege vrachtwagens rond toeren.

22) En onze grootste kostenpost? Boeren uitkopen, of verplaatsen. En dan ook nog tegen 120% van de waarde met compensatie van alle kosten! Waarom maken we eigenlijk een uitzondering voor deze bedrijfstak? In de geschiedenis zijn al vele industrieën uit Nederland verdwenen, geminimaliseerd, of gewoon opgehouden te bestaan. Textiel, glas, grafische industrie, mijnbouw, tabak, leer, vliegtuigbouw, auto industrie, scheepsbouw, om er maar een paar te noemen. Meestal gewoon door marktwerking en de wereld economie. Daar zijn hooguit wat afvloeiingsregelingen getroffen voor het personeel, maar er is geen cent betaald voor de verdampte goodwill. Dat is de mores van het ondernemerschap. Het risico van het vak zogezegd. Maar het helpt blijkbaar als je jezelf tot slachtoffer maakt van het systeem. Dan voelt het systeem zich ineens verantwoordelijk.
Ten langen leste betaalt ook nu de Nederlander deze regelingen vanuit de Staatskas. Dat boeren slechte ondernemers zijn, dat blijkt ook nu weer uit het feit dat ze anderen hun beleid laten bepalen en dat ze blind waren voor de kansenloosheid van deze manier van ondernemen op de lange termijn. Een echte ondernemer stelt zijn plannen tijdig bij. Dat er voor de meeste bedrijven geen opvolger is, dat zegt denk ik ook genoeg. Er studeert nu een generatie af aan de Land en Tuinbouw (hoge)school die haar kansen wel goed inschat en er dus niet meer aan begint, of op een andere manier. Bovendien kunnen ze elders veel meer verdienen zonder ook nog eens hun gezondheid op het spel te zetten.

Zoals de poëet des vaderland Benny Joling al dichtte; ‘de boer is troef, de boer is troef. De ene dag is hij de koning en de andere dag een boef’. Maak je vrij van toeleveranciers en afnemers en vraag een goede prijs voor je producten. Ga op cursus bij natuurbeschermers, verdiep je in permacultuur en voedselbossen. Stop met het dwars zitten van de Burger, maar richt je pijlen uitsluitend op Boeren Bestuurders. Laat van der Tak, Van der Plas en Bleeker gaan Pim Pam Petten op de eeuwige grasvelden. Reserveer je winsten en boycot de Rabobank. School je om van vlees naar groenten, word imker, start een BSO, word zorgboerderij, leg een pluktuin aan, start een camping, of begin je eigen winkel met biologische groenten en kaas. En als je dan toch niet zonder beesten kunt, maak er dan scharrelvlees van. Wordt het voor jullie ook allemaal een stuk leuker en heb je mij weer terug als klant. Dus minder zorgen, risico’s spreiden en meer verdienen. Dan zijn wij die Burgers die jullie daar maar al te graag bij willen helpen. Daar heb je helemaal geen BBB voor nodig. Want met de BBB wordt het echt niet Beter.