Slavenhandel op de arbeidsmarkt
Goed nieuws van het CBS; steeds meer bijstandtrekkers vinden de weg naar de arbeidsmarkt. Let wel, het gaat dus om mensen die het stadium van de uitkering reeds waren gepasseerd en maar niet aan een baan konden komen. Dan kom je namelijk terecht in ons sociale vangnet, wie je ook bent. Het CBS houdt van segmenteren en dus worden de drop-outs van onze welvaartsstaat ingedeeld in groepen; jongeren, dertigers en ouderen: ook wel 45 plussers genoemd.
Ik was onlangs op de Cooper trimbaan in Harderwijk. Even lekker een rondje rennen. Op het bord zag ik de statistieken van de Atletiek Uni. Ook gesegmenteerd. Vanaf achttien jaar worden de groepen per tien jaar ingedeeld. Het bord geeft aan hoeveel rondjes je moet kunnen rennen op die leeftijd. Na vijftig jaar hield het op. Geen categorieën meer op het bord. Dan ben je waarschijnlijk al bijna overleden en tel je niet meer mee in de schema’s. Want of je op je vijftigste, of op je tachtigste nog een prestatie wilt leveren, dat is om het even. Dat boeit niemand. Vooral die jongeren en die dertigers van dat bord niet. Want die werken bij het CBS en bij de Atletiek Uni en bij de krant en de televisie en bij het uitzendbureau en het UWV. Die bepalen het wereldbeeld. Zij zijn de maat der dingen. De narcistische succes generatie. Alles is een keuze. Dus ook mensen afschrijven waar je niets meer aan kunt verdienen. Ik kwam op de Cooper renbaan trouwens alleen maar 65 plussers tegen. Het regende.
Toen ik op mijn achtenveertigste failliet ging, omdat een stelletje whizzkids ergens in Amerika bij een bank hadden lopen rotzooien met dubieuze derivaten (mooie naam, maar ik weet nog steeds niet wat het inhoudt), leek het tijd geworden om mij na vijfentwintig jaar zelfstandig ondernemerschap nuttig te gaan maken in het onderwijs. Ik heb alle Mbo’s en Hbo’s die aansloten bij mijn vak, dat van MarketingCommunicatie adviseur, aangeschreven. Ik bood mijzelf aan als senior voor een junior salaris. En daar mochten ze van mij ook nog drie maanden mee wachten. Al gauw werd het beeld duidelijk. Als je al antwoord kreeg, was de teneur; geen pedagogische opleiding genoten, geen academische achtergrond, er gold een verbod op zij-instromers en er was een te hoog afbreukrisico. Na nog een paar pogingen gewaagd te hebben in het bedrijfsleven, bleek daar ongeveer dezelfde afpoeierij te gelden. De enige drogreden die daar dan nog bij kwam was, dat ik te hoog gekwalificeerd was. Voor ongeveer elke baan. Je mag nooit tegen iemand zeggen dat hij of zij te oud is. Dat is namelijk bij wet verboden.
Destijds hadden we minister Kamp (een VVD-er) aan het roer van de stuurloze economische stoomboot. Het was crisis. Met zijn loze rechtse praatjes verkondigde hij dat werkelijk iedereen aan de bak moest en alles moest aanpakken. Daarmee zouden we het tij wel keren. Ik solliciteerde dus als aspergesteker, aardbeienplukker, schoonmaker en nog een paar ongeschoolde baantjes. Dat het niet gelukt is, dat ligt natuurlijk volledig aan mij. Succes is een keuze. Ik hoor het VVD electoraat nog steeds roepen dat het individu volledig verantwoordelijk is voor zijn eigen welzijn. Als je maar wilt, dan lukt alles. Want nu is het weer hoogconjunctuur. Succes verzekerd. Datzelfde ‘self made gilde’ zit ook op de plekken die mensen beoordelen op hun kwaliteiten. Als werkgever, als HR manager, als gewone manager, als lid van de Raad van bestuur, als aandeelhouder, als investeerder, als bank, als ‘decision maker’ dus. Zij bepalen. Vaak de vroegere dertigers die nu in hun nadagen mensen als ‘te oud’ beoordelen, terwijl de meeste sollicitanten jonger zijn dan zij zelf.
De sociale partners hebben de arbeidsmarkt gezamenlijk veranderd in een moderne slavenhandel. Volledig gestuurd door kostenfactoren. Zij hebben zelf een systeem in elkaar gezet waarbij pensioenbreuk, loonschalen, dienstjaren, ontslagvergoedingen, enzovoort, hebben geleid tot een angstcultuur in werkgevend Nederland. De werknemer is een belemmering geworden voor het vrije ondernemerschap. Te machtig, te mondig, te lastig, te ambitieus, te opgeleid, maar vooral te duur. Dus hanteren ze graag hele flexibele 0-urencontracten, dan kunnen ze er makkelijk weer vanaf.
Intussen heeft het werkgevers gilde een nieuwe slavenhandel ontdekt. De vluchteling. En inmiddels maakt het ook niet meer uit in welke procedure die zit, of welke status die heeft, of zelfs maar een taal spreekt. Waren ze in de crisis nog mordicus tegen elke vorm van progressief asielbeleid, intussen zitten ze krap in de arbeidskrachten en nu blijkt volgens het CBS dat vooral die categorie bijstandtrekkers versneld aan werk weet te komen. Vooral Syriërs blijken populair. Die zijn meegaand, flexibel, niet veeleisend, flink gesubsidieerd en vooral lekker goedkoop. En dat noem je dan marktwerking. Eén keer raden welke categorie weer niet aan de bak komt; juist ja de fossielen van de arbeidsmarkt, de 45 plusser.
Zelfs in hoogconjunctuur hebben we de boel zo dicht getimmerd dat ‘oud’ vooral risico’s met zich mee brengt. Je komt niet meer van ze af, ze stellen teveel eisen, zijn verwend en zijn vaker arbeidsongeschikt. Daar staat tegenover dat ze fantastisch zijn opgeleid, bakken met ervaring hebben, die opgefokte dertigers sturing moeten geven, een gigantisch netwerk hebben en volgens de statistieken wel degelijk veel minder vaak ziek zijn. Hun werktempo ligt wat lager, maar dat komt omdat ze die burn-out al hebben ervaren en daardoor veel efficiënter werken, minder fouten maken en de welvaartziekmeldingen van die succes generatie op moeten vangen. Ik las ooit in een beoogd werknemersprofiel van PostNL; liefst ADHD-ers gezocht. Maar wel part time dan.
En nu komt meneer Rob Jetten (D66 en amper 30) op de proppen met het binnen halen van arbeidsmigranten. Komt me bekend voor. Jaren 60: Turken, Marokkanen, Grieken, etc. Hebben we zestig jaar voor nodig gehad om de gevolgen daarvan te repareren. Benieuwd welk scenario er nu weer klaar ligt. Met de kennis van nu.
Oud en versleten. Als je stil zit, dan word je ondergesneeuwd.
Het is natuurlijk allemaal beeldvorming. En die wordt lekker sappig gevoed door media. Als daar altijd meer gesproken blijft worden van 50 plussers, dan vegen we alles wat tussen Abraham en knikkebollend Nederland in zit op één hoop. We hebben zelfs een blad, een omroep en een politieke partij die daar aan bijdragen. Nederland is daar vrij uniek in. Veel West Europese landen dragen hun senioren op handen. Of kijken helemaal niet naar leeftijd. Zij maken een belangrijk deel uit van de samenleving. Zij zorgen ervoor dat de motor niet vast loopt en dat er achtervang is voor al die gesjeesde tweeverdieners die zichzelf voorbij hollen. Positief gezien, maken zij het mogelijk dat er überhaupt een welvaartstaat kan bestaan.
Sinds tien jaar ben ik dus weer ‘gedwongen’ zzp-er. En daar zijn er nog een paar honderdduizend van. Nou ben ik daar al wel aan gewend, want ik ben al zelfstandig ondernemer vanaf mijn achtentwintigste. Volgende week word ik zestig. Op de squashbaan mep ik de gemiddelde carrière tijger nog makkelijk naar de douche. En ik ben deze week aan een studie pedagogiek begonnen, omdat ik de kinderen waar ik bij mijn KidzKlix les aan geef, beter wil leren begrijpen. De meest gehoorde reactie was, dat dit zonde van tijd en geld zou zijn, omdat je er toch geen baan meer mee kunt vinden. Zal toch niets met leeftijd te maken hebben?!