Vroeger, in die gouwe ouwe tijd, herkende je een asociaal al vrij snel. We wisten waar hij woonde en met wie, hoe hij eruit zag, op welke school hij had gezeten, wat voor werk hij deed, wat hij at en dat hij nieuwe asocialen voortbracht. En zij natuurlijk ook. Vroeger was alles duidelijk. Of we maakten het duidelijk voor onszelf. Framen bespaart veel denkwerk. Wat heb je aan nuances. Eén ding stond als een paal boven water, asocialen waren laagopgeleide medeburgers die schijt hadden aan de wereld. Toch?

Voor de nuance heb ik toch maar even Wikipedia erop nageslagen;
‘Asociaal gedrag is een vorm van gedrag waarbij geen rekening wordt gehouden met andere mensen, of de omgeving. Dergelijk gedrag wordt door andere mensen vaak gezien als hinderlijk, zoals iemand die zijn muziek zo hard zet dat de buren er last van hebben, tot zelfs gevaarlijk, zoals een automobilist die geen rekening houdt met andere weggebruikers. In Nederland wordt in het dagelijkse taalgebruik iemand die asociaal gedrag vertoont vaak een aso, hufter, of tokkie genoemd. Asociaal gedrag kan bewust optreden, maar ook onbewust door onwetendheid, of onverschilligheid. Asociaal gedrag heeft vaak vervelende gevolgen voor de directe omgeving van de persoon die dit gedrag vertoont.’ Einde citaat.

De maatschappij is flink van slag. We protesteren er weer lustig op los en we eisen het gelijk van onze bubbel. De anderen moeten maar meebewegen, want het draait allemaal om ons. Overheidsmaatregelen noemen we betutteling, de rechtelijk macht die dwaalt alleen nog maar in onze ogen, we raken onze identiteit kwijt door de anderen, de wetenschap is de weg kwijt en als de wereld vergaat, dan ligt dat echt niet aan ons. De oorzaken van het naderend onheil zoeken we buiten onszelf en we vereren de demagogen en populisten. Ferme taal en harde maatregelen, dat is wat we zoeken. Behalve als het onszelf raakt.

Verbeter de wereld en begin bij jezelf
Hoe was het ook alweer met clichés? Ze zijn altijd waar. Het klimaat is hot. Zowel letterlijk als figuurlijk. Net als de discussie daaromtrent. Er is geen goed nieuws. Slecht nieuws wordt verwerkt volgens het aloude principe van de vijf fases van rouwverwerking; ontkenning, woede, onderhandelen, depressie, aanvaarding. Geen idee in welke fase de klimaatdiscussie zit. Of bij wie. Wat je ziet, is dat iedereen zijn eigen tempo daarin volgt, de politiek voorop. Als je erin berust dat dit proces altijd eerst helemaal moet uitwoeden en dat de aanvaarding uiteindelijk vanzelf komt, dan zou je er vrede mee kunnen hebben. Een normale cyclus duurt gemiddeld vijftien jaar. We hebben deze keer alleen niet zoveel tijd om die uit te zitten. Om de discussie kracht bij te zetten en processen te versnellen, vliegen de noodmaatregelen ons om de oren. Meestal betekent dit, dat we te lang hebben zitten slapen. Voor- en tegenstanders moeten hun zegje kunnen doen. Helemaal voor. Ergens in het midden vinden we elkaar wel weer. Wat je mist, is een podium voor mensen die subjectief de feiten op een rijtje zetten, die de juiste vragen stellen en die niet worden betwijfeld. Bijna ieder medium is gekleurd. Net als politieke partijen. Waar vind ik een gewogen gemiddelde in deze kakofonie van haantjes en hennetjes in het Haagse kippenhok?

Rondom de stikstofmaatregelen stoort mij de discussie van het aandeel verkeer nog het allermeest. Onbetwiste top drie uitstoters; landbouw, verkeer, industrie. Over die laatste hoor je verdacht weinig. De echte maatregelen blijven daar nog uit. Wat roepen de demagogen van rechts die, conservatief als ze zijn, alles bij het oude willen laten; ‘het scheelt niet zoveel’, ‘het vertraagt de economie’, of ‘het kost werkgelegenheid’. De ergste drogreden (zoek die ook maar eens op, is erg in de mode in Den Haag) die ik vaak hoor is, dat het in andere landen veel minder streng is. Wijzen naar een ander en zelf niets doen. De tokkie als asociaal en de zakenmens als weldoener. Honderden jaren heeft de industrie er een puinhoop van gemaakt. Vergunningen stelden vaak niets voor, want de economie stond voorop. Er is wat geloosd, gedumpt en uitgestoten in de jaren na de oorlog. Daar hebben we dan nu die Pfas aan te danken. Dikke deuren die alleen aan winst maximalisatie dachten. Ze hebben hun groei eigenhandig op slot gezet. Hun verweer is nu dat de meetmethoden niet kloppen, dat instituten niet onafhankelijk zijn, dat wetenschappers gesponsord worden, dat Nederland het braafste jongetje van de klas is, dat vervuiling grensoverschrijdend is en dat Donald Trump zo gek nog niet is.

Terug maar weer naar het verkeer
Sinds de tachtiger jaren hadden we als verkeersministers achtereenvolgens Neely Smit-Kroes (VVD), Hanja Maij-Weggen (VVD), Annemarie Jorritsma (VVD), Tineke Netelenbos (PvdA, bijna VVD), Roelf de Boer (VVD, toen nog bij de LPF, dus maar één jaartje), Karla Peijs (CDA samen met de VVD), Camiel Eurlings (CDA samen met de VVD, ‘ik houd van die partij!), Melanie Schultz van Heagen (VVD), en dan nu Cora van Nieuwenhuizen (VVD). Op één na allemaal VVD-ers (Tineke had daar ook bijna voor gekozen, maar dat mocht niet van haar papa) op de plek gehad van Verkeer en Waterstaat. En op één na ook allemaal vrouwen. Camiel kun je toch nauwelijks een echte vent noemen. Heeft nog eens een liberale poging gewaagd om ergens CEO van te worden. Zat hem niet in het bloed. Waarschijnlijk was hij ook niet rechts genoeg.

Wat is dat toch, dat die VVD-diva’s zo knokken om die plek? Heel simpel. De lobby van de auto-industrie is sterk (pk’s zijn een krachtig marketing instrument). Leasend Nederland stemt meestal VVD, de auto-industrie is een grote werkverschaffer, het autobeleid is een stemmentrekker en de auto is een statussymbool van de grootverdieners. De achterban dus. Tegelijkertijd is het de grootste melkkoe voor de schatkist. Dus als je wilt voorkomen dat er nu eindelijk eens drastisch anders naar het wegvervoer wordt gekeken, dan ga je op een plek zitten waar je veranderingen tegen kunt houden. Vooral als je telkens mag mee regeren.

Wat heeft het verkeersbeleid van die verkeersministers opgeleverd in al die jaren? Meer asfalt en minder (gezonde) natuur, (inmiddels weer) meer verkeersdoden en -gewonden, een toenemend aantal files (hardrijders zorgen voor de meeste opstoppingen), minder verkeerspolitie (Rijkspolitie weggesaneerd), toenemende agressie en stress op de weg door de enorme snelheidsverschillen (soms tot 60 km/u), stijgende verkoop van aso bakken (de verkeerde subsidies aan de verkeerde auto's), peperduur parkeerbeleid, een duur en verre van dekkend OV, en de smerigste lucht van heel West Europa.
Waarmee heeft diva Melanie die 130 erdoor gekregen? Er is geen enkel redelijk (economisch) argument dat die maatregel staaft. Het was puur een verkiezingsstunt en meer niet. Een cadeautje voor haastig Nederland. En ik hoor haar nog zeggen; ’dat kan nu best, want we gaan toch allemaal elektrisch rijden’. Hoe kortzichtig wil je het hebben. Uit alle berekeningen blijkt dat het geen enkel tijdvoordeel oplevert. En als het al een paar minuten scheelt, dan heeft de gemiddelde chauffeur in zijn krijtstreep minstens tien minuten nodig om met een bak koffie en een slap lulverhaal over zijn skivakantie ‘to the point’ te komen. Even de speedstress uit het leaselijf.

Snelheidsbeperkingen hebben we niet voor niets democratisch en wettelijk vastgelegd. Als er ergens 80 gereden moet worden, dan hebben we dat besloten om de omwonenden van die snelweg een gezonder leven te laten leiden. U weet wel, fijnstof. Je kind zal maar astma hebben. Vrijwel niemand houdt zich op die trajecten aan die snelheid. Ook op andere trajecten is naast de verkeersveiligheid, de luchtkwaliteit een argument om de snelheid te temperen. Rijd je op de rondweg rond Amsterdam, dan rijdt minimaal 75% veel harder dan 100 km/u. En waarom doen mensen dat? Is het bewust, dan zijn dat de nieuwe milieuasocialen. Zie de definitie. Zij dragen indirect bij aan het vroegtijdig overlijden van hun medeburgers die naast die snelweg wonen. En hardrijders zijn echt niet echte boeven. Gemiddeld 40% van alle weggebruikers is in permanente overtreding. Hele gewone ‘brave’ mensen dus. Letten die überhaupt niet op de snelheid, dan zou ik de Pearl adviseren.

De voornaamste reden is natuurlijk dat er vrijwel geen handhaving meer plaats vindt. Weg bezuinigd. Door welke partij ook alweer? Het argument was dat we op snelwegen minder doden vallen te betreuren dan op provinciale wegen. Nu er naast verkeersveiligheid ook de leef veiligheid in het geding is, ben ik benieuwd of de dames en heren van de vroem-partij bereid zijn om de handhaving fors op te krikken. Ik ben zelfs van mening dat als ze zonder het aanpassen van de maximum snelheid daar vandaag nog mee zouden starten, het grootste deel van de doelstelling al wordt gehaald. Mensen houden zich toch ook niet aan de nieuwe snelheden. Zou dat de reden zijn dat er nauwelijks weerstand is vanuit rijdend Nederland? Over zoiets onbenulligs als zwarte piet maken meer mensen zich kwaad. Terug naar 100 is de oplossing niet. Je aan de wet houden wel. En als je wetten niet kunt of wilt handhaven, hef ze dan op. Anders zijn het weer eens praatjes voor de bühne.

Wat ik eng vind, in beide betekenissen van het woord, is dat het de beleidsmakers lukt ons af te afleiden van het eigenlijke probleem. De argumentatie gaat bijna altijd richting geld verdienen, geld besparen en het winnen van de juiste zieltjes. Vrijwel nooit over het algemeen belang, welzijn, gezondheid en beschaving. Vroeger heette dat moraal. Een liberaal vindt dat moraal al in het individu aanwezig moet zijn en wordt aangesproken wanneer het nodig is. Aan mu hoela! Ze hebben daar niet voor niets een integriteitscommissie in het leven geroepen. Bij de nieuwe asocialen is de moraal; ‘ikke, ikke en de rest kan stikken’. In stikstof, fijnstof, koolstof en in een dikke vette biefstuk.

Sowieso is het huidige snelheidsbeleid ontzettend arbitrair. Wanneer wel en niet hard rijden wordt toegestaan, heeft vaak geen enkele legitimatie. Zo mag je op de A28 geen 130 meer, want daar ligt links en rechts een natuurgebied. Maar op de A1 bij Amersfoort, mag je wel weer 130 scheuren dwars door een aantal nieuwbouwijken. Terwijl je bij Zwolle op een exact vergelijkbaar traject maar 80 mag. Hetgeen werkelijk helemaal niemand doet! En waarom 130 tussen weilanden door, als daar de boeren al teveel stikstof uitstoten. Zij moeten daar minderen en wij mogen er langs scheuren. En hoezo dwarrelt stikstof alleen naast de snelweg neer en wordt het niet door de lucht in de hele omgeving verspreid. Dat doet CO2 en fijnstof dus blijkbaar wel, maar stikstof is te zwaar om te zweven? Als het de tegenstanders uitkomt, gebruiken ze wel het argument dat wij de stikstof van de buurlanden binnen krijgen. Ruim 30 % wordt beweerd. Dus dan komt het ineens wel van ver weg. Nu hebben we weer een typische polderoplossing bedacht. Je mag als het donker wordt wel gewoon hard rijden. Dan slaapt de natuur en heeft geen last van onze troep? Elke agent zal je kunnen vertellen dat ze s’nachts de meeste doden van het asfalt schrapen. En daar horen ook heel veel nachtdieren bij.

Maatregelen die helpen
Naast handhaven, ook zo snel mogelijk bekeuringen inkomensafhankelijk maken. Sancties moeten pijn doen en gedrag corrigeren. Daar zijn ze voor. Al die dikke deuren voor wie het slechts declareerbare kosten zijn, die pak je daar mee. Maar dat willen ze helemaal niet bij de VVD. Want zij houden de economie aan de praat. Vrij baan voor de zakenman. Ik hoorde er laatst een zeggen op de Nationale televisie nota bene; ‘Ach we kunnen het betalen en dragen zo ons steentje bij aan de schatkist’. Wat een bizarre omkering!
Zo snel mogelijk het puntensysteem invoeren. Elke verkeersovertreding telt mee en kom je boven de grens, rijbewijs inleveren. Dat gaat pas zeer doen.

Rust alle notoire overtreders uit met een verplichte dashcam. Ten eerste ziet iedereen dat zij zo’n verkeersasociaal zijn (geweest) en ten tweede laat je ze zo bijdragen aan het betrappen van de collega asocialen. Bovendien kan de dashcam meteen registreren of zij hun leven wel hebben gebeterd.

Laat honderd stillen rond rijden in neutrale auto’s met een ‘lease look’. Je kunt op elk moment gesnapt worden met je huftergedrag. Was ooit een idee van, ja echt, de VVD. Heeft het uiteraard niet gehaald, want dat heet een proefballonnetje. Weer helemaal in ere hersteld door de heer Dijkhof.

Waarom verkoopt de industrie vervoersmiddelen die harder kunnen dan door de wet is toegestaan? Als we vrachtwagens kunnen begrenzen, waarom dan niet personenauto’s? Dat moet dan wel Europees gebeuren, ‘want in Duitsland kun je zo lekker scheuren’. Daar geldt overigens nu nog een ‘richtsnelheid’ van 130 km/u en op steeds meer trajecten wordt dat de maximum snelheid. En voordat er weer een drogreden opduikt; wij zijn een ander land! In zo’n groot land met lange reisafstanden als in Duitsland, kan het wel een tijdsvoordeel opleveren. Alleen of het de risico’s waard is? Ook daar begint de urgentie voor verandering door te dringen met steeds grotere aantallen voertuigen en een record aantal verkeersslachtoffers. Maar waarom houden Duitsers zich dan wel weer aan de aangegeven maximum snelheid, zeker bij wegwerkzaamheden; juist ja, controles en hoge boetes. Hier in Nederland wordt het door de meeste automobilisten gezien als een irritante adviessnelheid.
Gisterenavond, wegwerkzaamheden A1, wegversmalling, gebodssnelheid 70 km per uur. Daar staan wegwerkers hun leven te wagen. Wat zie je; wegmisbruikers die zo lang mogelijk op het rode kruis blijven rijden, je rechts inhalen met dik 100, gaan naaien, met hun mistlampen knipperen, je gelooft je eigen ogen niet. Wat zit daar achter het stuur?! Bij elke klus aan de weg, standaard een motoragent parkeren, of een mobiele flitspaal.

Cruise control koppelen aan de gps van de Tommie. Die ziet op welke weg je rijdt en schakelt de maximum snelheid automatisch in onder de gasplank. Je kunt trappen wat je wilt, hij doet het gewoon ff niet. Is technisch op te lossen, want de auto-industrie heeft zelfs een zelfrijdende auto kunnen ontwikkelen. Kwestie van prioriteiten. Dat scheelt ook enorme aantallen verkeerscontroleurs en dat geld kan dan weer gestoken worden in andere milieumaatregelen.

Ontwikkel een stimuleringsbeleid waardoor de elektrische auto zo snel mogelijk bereikbaar wordt voor iedere Nederlander. Dan zal de uitstoot meteen naar 0 kunnen. Als de industrie ergens hun ‘dirty footprint’ kan compenseren, is het om zo snel mogelijk betaalbare elektrische eco-wagentjes op de markt te brengen. Die overigens niet hard kunnen en dus energie besparen. Want ook stroom opwekken geeft milieuschade! En misschien kunnen gewone consumenten dan ook eens gecompenseerd worden en niet alleen subsidieregelingen verstrekken op dure leasebakken. Hoorde ooit zo’n bezitter zeggen; ‘kerel, ik rijd niet alleen milieuneutraal, maar vooral kostenneutraal. Puike regeling hoor!’

Rust alle snelwegen uit met een camera. Palen genoeg zo langzamerhand langs alle wegen. Sluit die aan op één centrale en iedereen weet zich bekeken. In steden werkt het prima tegen straattuig. Dus op snelwegen moet het ook werken tegen snelwegtuig. En doe er dan ook meteen een op elk stoplicht, want door rood rijden lijkt tegenwoordig ook een nationale volkssport te worden.

Tijdelijk alternatief; overal zoveel mogelijk trajectcontroles invoeren. Al zet je alleen maar een bord en een paar nepcamera’s neer. Op delen van de A12 zie je niemand meer te hard rijden.

Ga nou eens kilometers beprijzen. De vervuiler betaalt. Veel mensen zullen de auto minder gebruiken en vaker helemaal laten staan. En als je de auto laat staan en het OV gebruikt, dan krijg je daar een stimuleringskorting voor. Bedrijven zou je kunnen verplichten een OV kaart te regelen voor hun werknemers als secundaire arbeidsvoorwaarde. Onbelast uiteraard.

Stimuleer (elektrisch) auto delen fiscaal. Als meerdere bezitters op één kenteken kunnen, dan zou je mensen in hun loon- en inkomstenbelasting kunnen compenseren, of helemaal geen wegenbelasting meer laten betalen.

(Her)introduceer massaal de lease e-bike van de zaak. Met alle fiscale voordelen die de leasebak nu ook heeft. Dus weinig, of helemaal geen bijtelling en zonder kilometerregistratie.

Hef meer belasting op diesel en benzine. Ook op de wegenbelasting. Er zal eerder tot elektrisch rijden worden besloten. Daar waar het nog niet kan, of nog zeer verliesgevend is, kun je tijdelijk ontheffing aanvragen.

Belast vervuilende en slurpende auto’s met een extra hoge verbruiksbelasting, wegenbelasting, leasetarief, etc. Of kom met een forse importheffing, of zelfs importverbod. Rem de verkoop van diesels.

Auto’s en motoren met een bouwjaar ouder dan 20 jaar, mogen maar een beperkt aantal kilometers op de weg per jaar en/of gaan meer wegenbelasting betalen. De vervuiler betaalt.

Daar waar ik vergeten ben de motorrijders te noemen; voor hen gelden nog strengere maatregelen. Kwetsbaar als ze zijn. En we gaan ook eens het aantal decibels strenger controleren als we toch bezig zijn. Want lawaai is ook milieuvervuiling.

En tenslotte, het is ook verkeer, hef nou eens btw op kerosine en laat vliegtuigmaatschappijen fors bijdragen aan het milieuvraagstuk. Ook even Europees regelen, anders krijgen we dat gezeur weer over concurrentiepositie. Wie zorgt er toch steeds voor dat Schiphol buiten schot blijft? Iets met twee keer een V en een keer een D.

Verkeer is levensgevaarlijk
Hard(er) rijden is best lekker, maar niet meer van deze tijd. Je bent nu een regelrechte asociaal als je dat doet. We moeten de auto gaan zien als slechts een van de vervoersmiddelen om van a naar b te komen en niet meer als een statussymbool, een toy for boys (steeds vaker ook girls), een scheurijzer, een afreageer middel, een competitie element, etc. Haal die elementen eruit en het zal allemaal veel relaxter, vriendelijker, beleefder, toleranter, veiliger en schoner worden op de (snel)wegen. Hoewel liberalen meer zijn van het recht van de sterksten, nemen ze ook zo’n 700 verkeersdoden op de koop toe. Dat zijn er tienmaal zoveel als bij een vergisbombardement hier heel ver vandaan. En hebben ze wel eens uitgerekend hoeveel geld verkeersgewonden en -invaliden de staat kosten?! Geld blijft helaas de enige (perverse) prikkel die werkt om in het verkeer van a naar beter te gaan.

Toen ik op zeventienjarige leeftijd mijn broertje van veertien verloor door het gedrag van een verkeershufter, lag ons leven in puin. 160 km per uur met 20 bier op over een smal dijkje waar je 80 mocht en kon. Ook Mercedessen kunnen niet vliegen. En zoiets gebeurt elk jaar weer bij 700 gezinnen. De oorzaken zijn divers. Drank en drugs, smartphone, onervarenheid, weersomstandigheden, vergrijzing, nieuwe type vervoersmiddelen, het kan allemaal een oorzaak zijn. Maar snelheid speelt bijna altijd een rol in die omstandigheden. Het had niet zo hoeven eindigen.
Ik stak vorige maand over met een groepje kinderen. De weg was vrij. Net toen het laatste kind was over gestoken, scheurde er een verkeerspuber met zo’n gepimpt jaren tachtig karretje met dik 80 achter ons langs op een 50 km weg. Er is iets gruwelijk mis met zo’n chauffeur. In mijn ogen is dat een potentiële moordenaar. En dat rijgedrag verdient een hele pittige straf. In het verkeer zien we wat er onder ons leeft. De nieuwe asocialen hebben weer een gezicht. Geachte verkeersminister, haal ze er voor ons uit. Van welke partij je ook bent.