Wilt u ook altijd zo graag weten hoe het zit? Zoekt u ook alles op? Wilt u alles begrijpen, verklaren en duiden? Dan is de kans groot dat u behoort tot het type moderne mens. Opgegroeid met het adagium van kennis is macht. Meten is weten. Getest van de wieg tot aan het graf, want met de mond vol tanden staan is niet heel populair. Op school kregen dagdromers een onvoldoende. Die hoorden er niet bij, want die waren ergens anders. Die waren niet van de feiten, die waren van de ervaring. Maar in de kern wordt iedereen gedreven door hetzelfde; het mysterie.

De nieuwe helden
Nog nooit waren wetenschappers zulke helden als nu. Vroeger grijs en muizig, tegenwoordig hip en vlot. Exact is in. En steeds meer studenten kiezen bijna als vanzelfsprekend voor natuurgerelateerde studies en worden mycologisch, ornithologisch, entomologisch, fytologisch, ecologisch en vooral heel biologisch. We hangen masaal aan hun lippen met maar één prangende vraag; ‘slimme mens, vertel ons hoe het zit!’. Maar wat ons nog immer bindt, dat is het mysterie. De een als duider daarvan, de ander als ….. Ja als wat eigenlijk?

De oude mens had niet zoveel vragen. In mijn katholieke jeugd leerde is zelfs dat de dommen vooral zalig zijn. Van teveel nadenken kreeg je hoofdpijn en het kostte spaarzame tijd. De nog oudere mens leefde op zijn bioritme. Zon betekende werken, nacht betekende rust en honger betekende jagen. En kreeg je jeuk dan kwam er een gezin. Het NU was belangrijker dan het later. De oude mens was één met zijn omgeving en bewoog mee met de aarde en de sterren. De natuur was zijn Google, de dieren zijn gids en de planten zijn voedsel. En soms ook de dokter.

Het mysterie ontrafeld
Het grootste mysterie van het leven dat we willen snappen is de schepping. We doen er al meer dan twintig eeuwen over om het te verklaren en te begrijpen. We slachten elkaar er zelfs voor af. Ooit hopen we te begrijpen hoe het zit. En dan?! Wat hebben we dan begrepen. Is er dan eindelijk die grote geloof, hoop en liefde show waar we allemaal van dromen, of is er de deceptie. Dat het toch allemaal evolutie blijkt te zijn en dat mannen met baarden gewoon moderne apen zijn.
Ik heb ooit het boek; ‘Vogels, de hemelse boodschappers’ gelezen. Cadeautje van twee overigens orthodox atheïstische vriendinnen. Het was in de tijd dat ik wat minder serieus begon te worden en op zoek was naar meer spiritualiteit in mijn leven. Ik heb het boek in één adem uitgelezen. Er stonden zoveel ‘geloof-waardige’ voorbeelden in van vermenselijkt vogelgedrag dat het wel waar moest zijn. De boomklever die elke morgen verscheen voor mijn keukenraam, dat was vast iets gereïncarneerds. Toen ik later toch weer wat serieuzer werd, moest ik helaas ontdekken dat het aangeleerd pidakaasgedrag was. Weg mysterie.

Een zonsopkomst wordt ervaren als iets mysterieus. Hemelse boodschapper of gewoon een beetje duizelig? Geen religieuse eigenschappen. Gewoon oppervlaktespanning. Kennis is macht en techniek een noodzakelijk kwaad.
Terug naar het kind
Regelmatig geef ik fotografie workshops aan kinderen. En ik betrap me er zelf op dat ik alle via de IVN’s, KNNV’s en Vogelwachten vergaarde kennis, naadloos naar binnen prak bij die blije kabouters. Die lopen eigenlijk alleen maar te stralen en te glunderen van al dat moois dat ze vinden en zien. Daar spat de verwondering vanaf. Hoeveel mysterie kun je hebben in een dagdeel. Het zijn net sponsen. Alles is nieuw en spannend voor ze. En wat doet die grijze, wijze, ouwe FotoBart? Die gaat heel gemotiveerd alles lopen uitleggen; zo heet het, zo leeft het en zo gaat het dood. Einde mysterie.

Ik pieker me al jaren suf hoe je zelf weer terug kunt gaan naar die ongeneerde beleving. Hoe tem ik mijn honger naar kennis als het er even niet toe doet. Waarom kan ik niet meer gewoon ademloos naar een hert staan kijken zonder me te bedenken hoe, waar en wanneer ik hem op de gevoelige plaat kan krijgen. Ik ben tegenwoordig al onderwerpen aan het plannen voor als het er de tijd voor is. Hoe, wat, waar en wanneer ‘doen’ we het zonnedauw, de boomkikker, de orchidee en de kruisbek. Want een goeie foto maak je toch alleen met kennis van je onderwerp?

Slenteren en beleven
Ik wil hier toch een lans breken voor de dagdromers onder ons. Eén van mijn coaches leerde mij ooit, en ik was toen al een grote jongen; dat leren spelend fouten maken is. Wat in die wijsheid zit opgesloten is, dat je vooral veel moet doen, proberen en ontdekken. En dat je de drang om het te kunnen en te weten los laat en gierend van het lachen op je plaat gaat of te laat bent. Totdat je het plotseling blijkt te kunnen en te weten. De weg is belangrijker dan het doel. Ga er weer eens blanco op uit en laat ‘het’ op je pad komen. En dat je er dan weer heel serieus bovenop duikt met al je kennis van je fototoestel, dat is de mens eigen. Daar is niets mysterieus aan.